Elke schaakgrootmeester mag dan wel geniaal zijn, hij staat niet alleen op dat bord. Achter elke zet schuilt voorbereiding, analyse en vaak ook hulp van buitenaf. In dit artikel kom je te weten wie er mee in het hoofd kruipt van een grootmeester, hoe die samenwerking eruitziet, en waarom een computer daar tegenwoordig bijna niet meer in ontbreekt.

Wie helpt de schaakgrootmeester bij de analyse van de partijen?

De persoon die de schaakgrootmeester helpt bij de analyse van de partijen is meestal een secondant, da’s een soort persoonlijke schaakcoach of assistent die alles mee voorbereidt en uitpluist. Dat kan een oud-speler zijn, een trainer of zelfs een jonge gast die zelf nen goei kop heeft voor het spel.

Die secondant helpt niet alleen met het voorbereiden op de tegenstander, maar ook met het nakijken van fouten en het vinden van slimme zetten die de tegenpartij niet rap zal verwachten. ’t Is iemand die achter de schermen mee het verschil maakt.

En ge kunt er donder op zeggen: vandaag wordt er ook stevig gerekend op schaakcomputers zoals Stockfish of Leela. Die vinden in twee tellen fouten waar ge zelf nooit aan gedacht zou hebben. Ge hebt dus een mens én een machine nodig om top te blijven.

Wat doet een secondant juist allemaal?

Een secondant is echt de rechterhand van de grootmeester. Hij zoekt uit hoe de tegenstander speelt, maakt plannetjes voor de openingszetten en denkt na over mogelijke valkuilen. Ge moogt dat gerust zien als een mentale sparringpartner.

Tijdens tornooien zit hij in het hotel of achter de laptop met zijn neus in de varianten. Hij geeft tips, stelt bij, en zorgt dat de speler z’n kop niet op hol slaat. Sommige grootmeesters hebben er zelfs twee of drie rondlopen, elk met hun eigen specialisatie.

’t Is geen job voor mensen met weinig geduld, want ge moet uren analyseren, zonder chance op applaus. Maar voor wie into schaken is, is dat een droom van een rol.

Hoe belangrijk zijn computers tegenwoordig in het schaken?

Computers zijn tegenwoordig onmisbaar in de schaakwereld. Geen enkele profspeler werkt nog zonder zo’n engine. Die programma’s analyseren op een paar seconden tijd wat jij op een uur nog niet gezien hebt.

Ze tonen waar ge een zet hebt gemist, waar ge te traag zijt geweest of waar ge beter links was gegaan in plaats van rechts. En geloof me: ge voelt u klein als zo’n ding met één klik uw hele plan omver blaast.

Maar tegelijk helpt het enorm om vooruitgang te boeken. Samen met een secondant vormt zo’n engine een gouden duo: de ene kijkt met gevoel, de andere met pure rekenkracht.

Worden partijen ook achteraf nog volledig herbekeken?

Absoluut. Elke partij, zeker op topniveau, wordt na afloop volledig uitgepluisd. De grootmeester bekijkt samen met zijn secondant én zijn schaakengine waar het fout liep of wat er juist goed zat.

Zo’n nabespreking duurt soms langer dan de partij zelf. Er wordt gekeken naar openingsvoorbereiding, foutjes in het midden van het spel, en het eindspel. Alles wordt tot op de laatste zet ontleed.

Ge kunt dat een beetje vergelijken met een voetbalcoach die de match analyseert met videobeelden. Ge zoekt waar ge beter had gekund, en probeert volgende keer diezelfde fout te vermijden.

Veelgestelde vragen

Is een secondant altijd een professioneel schaker?

Niet altijd, maar meestal wel. Het is vaak iemand met ervaring op hoog niveau of iemand die sterk is in schaakanalyse.

Gebruiken amateurspelers ook schaakengines?

Ja, steeds meer. Programma’s zoals Lichess en Chess.com hebben ingebouwde analyse. Zelfs kinderen gebruiken die al.

Kan een grootmeester winnen zonder voorbereiding?

Op lager niveau misschien wel, maar op het hoogste niveau? Geen chance. Zonder voorbereiding zakt ge erdoor.

Hoeveel tijd steken grootmeesters in analyse?

Uren per dag. Soms analyseren ze een partij van 40 zetten langer dan dat ze erop gespeeld hebben.

Zijn er Belgische grootmeesters met secondanten?

Ja, ook Belgische topspelers hebben mensen rond zich voor voorbereiding en analyse, al is dat meestal op kleinere schaal dan bij wereldtoppers.